پارگی تاندون آشیل یک آسیب شایع است که اغلب در افراد ورزشکار و پرتحرک رخ می دهد. تاندون آشیل، یک نوار قوی از بافت فیبری است که ماهیچه های ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می کند، نقش مهمی در حرکت انسان، به ویژه فعالیت هایی مانند راه رفتن، دویدن و پریدن دارد. پارگی تاندون آشیل، زمانی رخ می‌دهد که این تاندون حیاتی پاره یا می‌شکند و به طور قابل‌توجهی بر تحرک تأثیر می‌گذارد و درد قابل‌توجهی ایجاد می‌کند. فیزیوتراپی پس از این آسیب برای کمک به تسریع بهبودی از اهمیت زیادی برخوردار است.
قبل از پرداختن به پیچیدگی های پارگی تاندون آشیل، درک آناتومی ساق پا ضروری است:
عضلات ساق پا: عمدتاً عضلات گاستروکنمیوس و سولئوس، این عضلات منقبض می شوند تا انگشتان پا را به سمت پایین هدایت کنند (پلانتار فلکشن).
تاندون آشیل: این ساختار ضخیم و طناب مانند به عنوان یک پل عمل می کند و نیروی ایجاد شده توسط عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه منتقل می کند.
استخوان پاشنه (Calcaneus): بزرگترین استخوان پا که پایه ای را برای تحمل وزن در حین راه رفتن و دویدن تشکیل می دهد.
تشخیص پارگی تاندون آشیل معمولاً شامل موارد زیر است:
معاینه فیزیکی: یک معاینه فیزیکی کامل توسط یک متخصص ، شامل ارزیابی درد، تورم، دامنه حرکتی و قدرت.
تست های تصویربرداری:
سونوگرافی: می تواند تاندون را تجسم کند و میزان پارگی را تشخیص دهد.
MRI: تصاویر دقیق تری از تاندون و بافت های اطراف ارائه می دهد و به ارزیابی شدت آسیب و رد سایر شرایط کمک می کند.
علائم پارگی تاندون آشیل
درد ناگهانی و شدید: درد شدید و تیز، که اغلب به صورت احساس ضربه زدن به پشت پا توصیف می شود، معمولاً در زمان پارگی رخ می دهد.
شنیدنی “پاپ”: بسیاری از افراد گزارش می دهند که در لحظه آسیب صدایی در پشت مچ پا احساس می کنند یا احساس می کنند.
دشواری راه رفتن: پیاده روی به طور قابل توجهی چالش برانگیز می شود، به خصوص فعالیت هایی مانند بالا یا پایین رفتن از پله ها، راه رفتن در شیب ها یا ایستادن روی نوک پا.
تورم و کبودی: تورم و کبودی ممکن است در پشت مچ پا و ساق پا در عرض چند ساعت پس از آسیب ایجاد شود.
شکاف قابل مشاهده در تاندون: در برخی موارد ممکن است شکاف یا فرورفتگی قابل مشاهده در تاندون آشکار شود.
ضعف: ضعف قابل توجهی در پای آسیب دیده، به ویژه در حین فعالیت هایی که نیاز به پلانتار فلکشن دارند، تجربه می شود.
علل و عوامل خطر
پارگی تاندون آشیل می تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد:
- آسیب های ناشی از استفاده بیش از حد: استرس مکرر روی تاندون، که در ورزشکاران ورزش هایی مانند دویدن، پریدن و بسکتبال رایج است، می تواند به مرور زمان تاندون را ضعیف کرده و آن را مستعد پارگی کند.
- نیروی ناگهانی: انقباض شدید و ناگهانی عضلات ساق پا، مانند هنگام توقف ناگهانی یا تغییر جهت، می تواند باعث پارگی تاندون شود.
- تغییرات مرتبط با سن: خطر پارگی تاندون آشیل با افزایش سن به دلیل انحطاط طبیعی تاندون افزایش می یابد.
- برخی داروها: برخی از داروها، مانند آنتی بیوتیک های فلوروکینولون، با افزایش خطر پارگی تاندون آشیل مرتبط هستند.
- تزریق کورتیکواستروئید: تزریق مکرر کورتیکواستروئیدها به تاندون آشیل می تواند آن را ضعیف کرده و خطر پارگی را افزایش دهد.
- شرایط پزشکی زمینه ای: شرایطی مانند دیابت و آرتریت روماتوئید می توانند بافت های همبند از جمله تاندون آشیل را ضعیف کنند.
عوامل متعددی می توانند خطر پارگی تاندون آشیل را افزایش دهند:
سن: این خطر با افزایش سن، به ویژه پس از ۳۰ سالگی افزایش می یابد.
جنسیت: مردان بیشتر از زنان دچار پارگی تاندون آشیل می شوند.
مشارکت ورزشی: ورزشکاران درگیر در ورزش هایی که نیاز به توقف، پرش و تغییر جهت ناگهانی دارند، مانند بسکتبال، تنیس و فوتبال، در معرض خطر بیشتری هستند.
مشکلات قبلی تاندون آشیل: افراد با سابقه تاندونیت آشیل یا سایر آسیب های تاندون آشیل بیشتر مستعد پارگی هستند.
برخی داروها و شرایط پزشکی: همانطور که قبلا ذکر شد، برخی داروها و شرایط پزشکی می توانند خطر را افزایش دهند.
درمان پارگی تاندون آشیل
گزینه های درمانی برای پارگی تاندون آشیل بسته به شدت آسیب، سن بیمار، سطح فعالیت و عوامل دیگر متفاوت است. دو رویکرد درمانی اولیه عبارتند از:
درمان غیر جراحی:
بی‌حرکتی: رایج‌ترین روش شامل بی‌حرکت کردن پا و مچ پا در گچ یا چکمه برای جلوگیری از حرکت و بهبود تاندون است.
فیزیوتراپی: هنگامی که مرحله اولیه بهبودی کامل شد، فیزیوتراپی برای بازیابی دامنه حرکت، قدرت و انعطاف پذیری بسیار مهم است.
داروها: مسکن ها و داروهای ضد التهاب ممکن است برای مدیریت درد و کاهش التهاب تجویز شوند.
درمان جراحی:
ترمیم جراحی: در برخی موارد، ترمیم جراحی ممکن است توصیه شود، به ویژه در افراد فعال یا کسانی که پارگی کامل دارند. هدف تکنیک های جراحی ترمیم انتهای تاندون پاره شده و تسریع بهبودی است.
توانبخشی پس از پارگی تاندون آشیل
توانبخشی با فیزیوتراپی چه پس از درمان غیر جراحی یا جراحی، برای بهبود موفقیت آمیز بسیار مهم است. فیزیوتراپی پس از پارگی تاندون آشیل، نقش بسیار مهمی در بهبودی کامل و بازگشت به فعالیت‌های روزمره و ورزشی دارد.
اهمیت فیزیوتراپی پس از پارگی تاندون آشیل
کاهش درد و التهاب: فیزیوتراپیست‌ها از تکنیک‌هایی مانند یخ‌درمانی، اولتراسوند و لیزر درمانی برای کاهش درد و التهاب در ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌کنند.
افزایش دامنه حرکتی: با انجام تمرینات کششی و موبایلیزاسیون، دامنه حرکتی مچ پا و ساق پا بهبود یافته و سفتی مفصل کاهش می‌یابد.
تقویت عضلات: تمرینات تقویتی برای تقویت عضلات ساق پا و مچ پا انجام می‌شود تا از تاندون آشیل پشتیبانی کرده و از آسیب‌های مجدد جلوگیری شود.
بهبود تعادل و هماهنگی: تمرینات تعادلی و هماهنگی برای بهبود عملکرد کلی بدن و بازگشت به فعالیت‌های ورزشی ضروری هستند.
بازگشت به فعالیت‌های روزمره و ورزشی: فیزیوتراپیست‌ها برنامه‌ای شخصی برای هر بیمار طراحی می‌کنند تا به تدریج به فعالیت‌های روزمره و ورزشی بازگردند.
مراحل فیزیوتراپی پس از پارگی تاندون آشیل
مرحله اولیه: در این مرحله، هدف اصلی کنترل درد و التهاب، محافظت از تاندون و شروع تمرینات ملایم برای افزایش دامنه حرکتی است.
مرحله میانی: در این مرحله، تمرکز بر تقویت عضلات، بهبود تعادل و هماهنگی و افزایش تحمل وزن است.
مرحله پیشرفته: در این مرحله، تمرینات پیچیده‌تر و تخصصی برای بازگشت به فعالیت‌های ورزشی خاص انجام می‌شود.
تکنیک‌های فیزیوتراپی مورد استفاده
تمرینات درمانی: شامل تمرینات کششی، تقویتی، تعادلی و هماهنگی است.
موبایلیزاسیون مفصل: تکنیک دستی برای بهبود حرکت مفصل و کاهش سفتی.
درمان‌های فیزیکی: مانند اولتراسوند، لیزر درمانی و تحریک الکتریکی برای کاهش درد و التهاب.
تجهیزات درمانی: استفاده از بریس‌ها و بانداژهای مخصوص برای حمایت از مچ پا و تاندون.
مدت زمان فیزیوتراپی به عوامل مختلفی مانند شدت آسیب، سن بیمار و پاسخ به درمان بستگی دارد. به طور معمول، دوره فیزیوتراپی پس از پارگی تاندون آشیل چندین ماه طول می‌کشد.
